Literatuur over filosoferen met kinderen
Op deze pagina vindt u didactische literatuur over het filosoferen met kinderen (FMK) van basisschoolleeftijd. Concrete tips en methodes staan centraal.
Inleidend
Griet Galle – Waarom en hoe filosoferen in de klas?
In dit artikel kan je lezen wat filosoferen in de klas is, hoe je ermee kan starten, wat de ervaringen van leraars en leerlingen zijn en waarom het een goed idee is om filosoferen op school in te voeren.
Eef Cornelissen – De kleine Plato in uw kind
Kinderen vinden filosoferen leuk: dat is het uitgangspunt van dit artikel. Het pleidooi voor meer filosofie in het onderwijs wordt ondersteund met leuke praktijkvoorbeelden. Zo gaat het bijvoorbeeld over ‘filookjes’, filosofische sprookjes waarin de hoofdfiguren mijmeren over diepe levensvragen. Er worden ook wat concrete tips gegeven voor het filosoferen op school en thuis.
Lees hier het artikel.
Willy Poppelmonde – ‘Flink of niet flink?’
Wie eens wil lezen hoe een filosofisch gesprek met kleuters in de praktijk verloopt, kan dit document bekijken. Het wordt al gauw duidelijk dat zo’n gesprek met jonge kinderen erg chaotisch van aard is, maar af en toe worden er toch behoorlijk doordachte uitspraken gedaan door de kleuters van de laatste kleuterklas. Een voorbeeld: “Stelen mag niet maar als je het dan aan andere kindjes geeft dan is het eigenlijk wel goed”.
Hier leest u het verslag.
Kristof Van Rossem – De kunst van de verwondering
In dit artikel stelt Suzanne Antonis van OKRA zich de vraag of we verwondering niet te veel romantiseren, zeker bij kinderen. Ze zoekt het antwoord door in gesprek te gaan met Kristof Van Rossem, filosofisch gespreksleider gespecialiseerd in de kunst van het vragen stellen en socratische gespreksvoering.
Leon Heuts – De lessen van Socrates voor vluchtelingenkinderen
Vluchtelingenkinderen en filosofie
In dit interview vertelt Soosan Boothe over haar ervaringen met het filosoferen met kinderen in een OKAN-klas in Nederland. De kinderen zelf komen ook zelf aan het woord en vertellen wat filosofie voor hen betekent. ‘Deze kinderen hebben niets meer, behalve één ding: hun gedachten.’
Hier kunt u het interview lezen.
Mariska Jansen – Filosoferen helpt bij moeilijke kinderen
Filosofie en gedrags- en opvoedingsproblemen
Dit artikel gaat over filosofie als behandelmethode in een jeugdzorginstelling. Er komen veel praktijkvoorbeelden aan bod. Daarnaast vertellen hulpverleners hoe filosofie doorwerkt in hun werkwijze.
Het hele artikel kunt u hier lezen.
Patrick Bailliu – Filosoferen met kinderen: een weg naar meer burgerzin, theorie en praktijk
In dit artikel legt filosoof Patrick Bailliu uit wat de maatschappelijke relevantie is van het filosoferen met kinderen en jongeren. Hij vat argumenten uit bestaande literatuur krachtig samen, haalt empirische gegevens aan, en somt zelf nog tal van redenen op om te filosoferen met kinderen. Hij geeft bovendien enkele voorbeelden en praktische handvaten om te beginnen met filosoferen in de klaspraktijk.
Didactiek
De volgende publicaties leren je hoe je met kinderen kan filosoferen. Sommige bevatten ook lesmateriaal.
Abicht, L.A., Anhone, R. en Knops, J., red. 2001. Mijn plaats: Filosofische en artistieke reflecties; Ma place: Réflections philosophiques et artistiques. Gent: Stichting Mens & Cultuur.
Anthone, R., Janssens, E., Vervoort, S. en Knops, J. 2006. Peinzen: 49 filosofische vragen voor kinderen. Brussel: vzw Initia.
Anthone, R. en Mortier, F. 2007. Socrates op de speelplaats: Theorie en praktijk van het filosoferen met kinderen. Leuven: Acco.
Anthone, R. en Moors, S. 2007. Van boeken ga je denken: Filosoferen met kinderen aan de hand van jeugdliteratuur. Leuven: Acco.
Anthone, R. 2007. Filosoferen met Doornroosje. Leuven: Acco.
Cam, Philip. 2020. Twintig denkgereedschappen: Samen filosoferen in de klas, vert. Coen Hilbrink. De Meern: Levendig Uitgever.
De Theije-Avontuur, N. en Kaniok, L. 2011. Filosoferen met kinderen. Amsterdam: Panta Rhei.
Djapo. 2017. Methode filosoferen: Een denk- en werkwijze voor het basisonderwijs. Meer dan 10 lessen en 50 werkvormen. Kessel-Lo: Djapo vzw.
Heesen, B. 1996. Klein maar dapper: Filosoferen met jongere kinderen. Best: Damon.
Heesen, B. 1998. Kinderen filosoferen. Budel: Damon.
Heesen, B. 2000. De vliegende papa’s: Filosoferen met kinderen. Leende: Damon.
Heesen, B. 2005. Kinderen filosoferen: Docentenboek, 4e ed. Budel: Damon.
Knops, J., De Zwaef, J. en Veldkamp, M. 2016. Onderweg stilstaan: Filosoferen met kinderen en jongeren: 33 anekdotes en 11 schilderijen. Leuven/Den Haag: Acco.
Lambrechts, B. 2008. Wat zit er achter de wolken? Leidraad voor filosoferen met kinderen. Mechelen: Plantyn. Hier vindt u meer informatie over dit boek. Boek uit VEFO-reeks.
Matthews, G. 1984. Willen planten ook baby’s? Filosoferen met kinderen. Vertaald door Berrie Heesen. Rotterdam: Lemniscaat
McCall, C.C. 2010. Anders denken: Filosoferen vanaf de basisschool. Vertaald door Mick De Meyer. Antwerpen: Garant.
Poppelmonde, W., en Wyffels, D., m.m.v. Visser, P. en Vandendriessche, D. 2008. Klassevol filosoferen: Handboek voor leerkrachten. Mechelen: Plantyn. Hier vindt u meer informatie over dit boek. Boek uit VEFO-reeks.
Rosendaal, L. en van der Ham, F. 2014. Leren doordenken: Filosoferen met kinderen. ’s Hertogenbosch: Malmberg.
Van Bodegraven, N. 2000. Spelenderwijs filosoferen met kinderen. Maarssen: Elsevier.
Van Bodegraven, N. 2005. Kriebels in je hersenen: Filosoferen met jonge kinderen. Amsterdam: SWP.
Van Rossem, K. 2020. Het filosofisch gesprek: De basis. Lannoo Campus/ISVW.
Van Rossum, M. en Bartels, R. 2009. Filosoferen doe je zo: Leidraad voor de basisschool. Best: Damon.
Wassenberg, S. en Merckens Bekkers, M. 2014. Ik zag twee beren filosoferen: Filosoferen met kinderen en jongeren; Voor opvoeders en begeleiders van kinderen van 8 tot 18 jaar. De Meern: Levendig Uitgever.
Wassenberg, S. en Merckens Bekkers, M. 2015. Ik zag twee apen wetenschapen: Filosoferen over wetenschap; Voor bovenbouw basisonderwijs en voortgezet onderwijs. De Meern: Levendig Uitgever.
Wassenberg, S. 2017. Kinderlogica. Rotterdam: Lemniscaat.
Worley, P. 2011. The If Machine: Philosophical Inquiry in the Classroom. London: Bloomsbury.